Incidenten en bijna-incidenten in de zorg kunnen ernstige gevolgen hebben, zowel voor de cliënt als voor de zorgverlener. Hoewel het onvermijdelijk is dat er soms fouten gemaakt worden, wil je natuurlijk van deze fouten leren en de kans op herhaling zo klein mogelijk maken. In dit artikel bespreken we hoe zorgorganisaties en zelfstandige zorgverleners effectief kunnen omgaan met incidenten en hoe zij kunnen bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg.

Waarom is het belangrijk om incidenten te melden?

Door het melden van incidenten kan de zorg drastisch verbeterd worden. Incidenten zijn onverwachte gebeurtenissen die de zorg kunnen beïnvloeden en mogelijk schade aan de cliënt kunnen veroorzaken. Ook als een incident geen directe gevolgen heeft, is het belangrijk om het te registreren en te onderzoeken. Hiervoor kun je bijvoorbeeld een systeem voor incidentmelding zorg gebruiken. Zo kunnen we ervan leren en maatregelen nemen om herhaling te voorkomen.

Een veilige meldcultuur creëren

Zorgorganisaties moeten een omgeving creëren waarin medewerkers zich veilig voelen om incidenten te melden. Een positieve houding ten opzichte van melden is echt nodig, omdat dit medewerkers stimuleert om open te zijn over fouten en problemen. Dit is ook weer onderdeel van risicomanagement zorg. Het regelmatig bespreken van (bijna) incidenten in teamverband helpt medewerkers bewust te worden van mogelijke risico's en knelpunten. Dit gezamenlijke leerproces zorgt voor veiligere zorg en een betere werkomgeving.

Het proces van incidenten melden en analyseren

Een incident melden begint met duidelijke afspraken binnen de organisatie en het team. Het is belangrijk dat niet alleen kwaliteitsmedewerkers, maar ook de betrokken zorgverleners zelf incidenten analyseren. Door samen te bespreken wat er is gebeurd en waarom, kunnen teams waardevolle lessen leren en verbetermaatregelen bepalen. Deze maatregelen moeten vervolgens worden uitgevoerd en na enige tijd geëvalueerd om te zien of ze het gewenste effect hebben gehad.

Samenwerken in de medicatieketen

Incidenten in de zorg kunnen verder reiken dan het directe team van zorgverleners. Vaak zijn andere professionals, zoals artsen en apothekers, ook betrokken bij het medicatieproces. Daarom is het nuttig om deze partijen uit te nodigen bij de bespreking van incidenten, of om de analyse en conclusies met hen te delen. Dit bevordert leren en verbeteren in de gehele medicatieketen.

Registratie van medicatiefouten

Medicatiefouten kunnen worden vastgelegd in interne systemen zoals MIC (Melding Incidenten Cliënten) of FONA (Fouten, Ongevallen en Near Accidents). Daarnaast is er een landelijk meldpunt, Voorkomen Medicatie-Incidenten (VMI), waar zorgverleners medicatie-incidenten kunnen melden. Deze meldingen worden geanalyseerd en de resultaten worden anoniem gepubliceerd als ‘Praktijkprikkels’. Deze publicaties bevatten aanbevelingen voor de praktijk en helpen zorgverleners van elkaar te leren.

Zelfstandige zorgverleners en incidenten melden

Zelfstandige zorgverleners, zoals zzp'ers in de zorg, zijn ook verplicht om incidenten te melden volgens de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). Dit betekent dat zij een interne procedure moeten hebben om incidenten schriftelijk vast te leggen, te bespreken en te evalueren. Het opstellen en naleven van deze procedure helpt de zorgkwaliteit te verbeteren.