ALKMAAR - Er werd aan onderdelen gebouwd zonder toestemming, berekeningen ontbraken en inspecteurs ontdekten 'ernstige afwijkingen' in de constructie van het AZ-stadion. "Bij elkaar opgeteld zouden ze, zonder ingrijpen door de gemeente, tot een zeer onveilig bouwwerk hebben geleid", schreef de gemeente in oktober 2005 in een brief aan betrokkenen . De gemeente legde drie keer een bouwstop op.


Dat blijkt uit onderzoek van NH Nieuws in de documenten die de gemeente openbaar heeft gemaakt. Een gedeelte van het dak stortte begin augustus in door falende lasverbindingen. Nu blijkt dat er tijdens de bouw al twijfels waren over de veiligheid van het stadion.

Ontbrekende berekeningen
In 2005 ontdekt de gemeente dat berekeningen en tekeningen regelmatig ontbraken terwijl de bouwbedrijven al begonnen met bouwen. Een voorbeeld daarvan zijn de trappenhuizen in het gebouw. Een aantal daarvan waren voor 30 augustus 2005 al gebouwd, terwijl de berekeningen daarvan zelfs anderhalve maand later nog ontbraken. En ook andere berekeningen van de stadionconstructie ontbraken soms of zijn in de ogen van de gemeente zelfs onjuist of onduidelijk.

Meerdere keren tikte de gemeente de constructiebedrijven op de vingers. Toch gaan zij keer op keer opnieuw in de fout door wéér te beginnen met de bouw van onderdelen die nog niet waren goedgekeurd. "We zijn het inmiddels beu om achter de feiten aan te lopen", schreef de afdeling Bouwen in oktober 2005 aan opdrachtgever Egedi B.V., wat daarvoor AZ Vastgoed B.V. heette.

Egedi scheef in reactie daarop het eens te zijn met de gemeente. Ook waren zij het beu om "herhaaldelijk verrast te worden door onzorgvuldig, onvolledig en te laat indienen van de berekeningen en tekeningen." Ze schreven in gesprek te gaan met de verschillende bedrijven en beloofden beterschap. Toch ging het kort daarop weer mis.

Onvolledige of missende berekeningen waren in deze periode niet het enige probleem waar de gemeente tegenaan liep. Inspecteurs ontdekken ook dat constructies soms anders gebouwd werden dan is berekend. "Gelet op de geconstateerde afwijkingen <.../> willen wij wederom onze zorgen uitspreken over de constructieve veiligheid van het stadion", liet de gemeente weten.

'Zeer onveilig bouwwerk'
Ook op de bouwplaats werden cruciale fouten gemaakt. Inspecteurs ontdekten in november 2005 dat belangrijke bouten niet waren aangedraaid. "Het spreekt voor zich dat dit ontoelaatbaar is", concludeerde de afdeling Bouwen in een brief. "Bij deze constructie geldt ook de wet van de zwakste schakel, dus hiervoor dient zeer zorgvuldig te werk worden gegaan." De irritatie van de afdeling Bouwen leek in de brieven behoorlijk op te lopen.

Begin december 2005 bleek dat er fouten zijn gemaakt tijdens de bouw van de kapconstructie. Er waren 'pennen' met een andere maat gebruikt dan is berekend. De gemeente was daar "ronduit verbolgen" over, volgens de gestuurde brief. "Dit kán de ontwerpend constructeur niet zijn ontgaan." Voor zover nog aanwezig, is het vertrouwen weer gedaald, stond verderop geschreven.

Het zijn niet de enige fouten die inspecteurs in die periode aantroffen. "Deze afwijkingen kunnen ieder op zich als bijzonder ernstig worden gekwalificeerd", aldus de gemeente in een brief uit december 2005. "Bij elkaar opgeteld zouden ze, zonder ingrijpen door de gemeente, tot een zeer onveilig bouwwerk hebben geleid."

Drie keer een bouwstop
Tot drie keer toe moest de gemeente ingrijpen met één van de zwaarste middelen die het kan inzetten: een bouwstop. De bedrijven mogen dan niet verder bouwen aan het stadion, totdat de gemeente de maatregel opheft. Eén keer gold de bouwstop voor het hele stadion, even later volgde een bouwstop specifiek voor de dakconstructie en een derde keer voor onderdelen die nog niet goedgekeurd waren.

Die bouwstops werden niet voor niets opgelegd. "Foute aannames in berekeningen, incomplete berekeningen, uitvoeringsfouten...", somden de controleurs op. Het dagelijks toezicht door de opdrachtgever schoot volgens hen tekort en in de praktijk kwam het erop neer dat de gemeente de enige is die toezicht hield, terwijl de opdrachtgever daar zelf verantwoordelijk voor was.

De brieven van de gemeente waren gericht aan opdrachtgever Egedi. De andere bedrijven, waaronder aannemer Midreth, kregen daar een kopie van. Uit de stukken bleek niet of de maatregel is nageleefd. Ondanks de opgelegde bouwstoppen, zorgen om de veiligheid en duidelijke taal van de gemeente, kwam het nooit tot vervolgstappen.

Hoge tijdsdruk
De oorzaak voor alle problemen zou de hoge tijdsdruk zijn geweest. Dat stond in een brief die de gemeente Alkmaar in oktober 2005 stuurt naar alle betrokken bouwbedrijven. Eerder hebben zij met elkaar om tafel gezeten en werd steeds weer duidelijk "waar de wortel van de problemen ligt", schreef de gemeente.

"Het probleem is, dat de voorbereidingstijd onvoldoende is geweest voor een dergelijk omvangrijk project, zodat er telkens onder de druk van de voortgang te vroeg wordt begonnen met constructieonderdelen, die nog niet of pas gedeeltelijk goedgekeurd zijn", luidde de conclusie van de gemeente in de brief.

NH Nieuws heeft de betrokken bouwbedrijven en de gemeente Alkmaar om een reactie gevraagd:


Midreth
Joop Leliveld, voormalig eigenaar van het inmiddels failliete Midreth, zegt geen weet te hebben van de brieven uit 2005. "Het was een korte maar krachtige bouwtijd, daardoor waren we soms wat later met onze tekeningen en berekeningen. Het zou kunnen dat we hier en daar opmerkingen kregen wat we moesten verbeteren, dat hebben we dan ook gedaan. Dat is niet gek met zo'n groot project", verklaart de voormalige aannemer.

Geconfronteerd met de brieven die de gemeente aan Midreth stuurde waarin een bouwstop wordt opgelegd, reageert Leliveld: "Daar staat mij niets van bij. Voor zover ik weet is er nooit sprake geweest van een bouwstop. Het is inmiddels veertien jaar geleden, ik weet natuurlijk niet uit mijn hoofd welke brieven destijds verstuurd zijn. Het enige moment waarop wij stopten was tijdens de vorst."

Leliveld zegt ook geen weet te hebben van onderdelen die gebouwd zijn zonder toestemming. "Het kan zijn dat we soms iets moesten aanpassen, omdat bijvoorbeeld de berekeningen werden veranderd. Dat hebben we ook gewoon gedaan. Als de gemeente zei: even stoppen met dat onderdeel, dan stopten we daar ook even mee."

Het stadion is bovendien goedgekeurd en heeft een verbruiksvergunning gekregen, benadrukt de aannemer van het project. Romkes BVToenmalig eigenaar van Ingenieursgroep Romkes BV, Simon Romkes, gooit in eerste instantie de hoorn op de haak. Later laat hij via e-mail weten dat het hem "verstandig lijkt hier nu niet op te reageren". Hij zegt het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid af te wachten.

AZ
"Er is tijdens de bouw van het stadion altijd toezicht van de gemeente Alkmaar geweest. Dat is goed, want wij willen ook dat alles veilig verloopt. Wat betreft de tijdelijke bouwstop: dat is heel gebruikelijk tijdens een bouwproces. De zorgen die de gemeente had over de bouw zijn toen ook weer weggenomen, want we hebben toestemming gekregen om verder te bouwen en het stadion in gebruik te nemen. En vanaf het moment dat het stadion klaar was, hebben we altijd een veiligheidsverklaring gekregen om erin te kunnen spelen."

AZ laat weten dat het om brieven tussen Egedi (voorheen AZ Vastgoed) en de gemeente gaat, en verwijst naar de gemeente voor vragen hierover.

Hardstaal
Voormalig directeur Johannes Donker zegt ook niet bekend te zijn met de problemen die in de brieven staan. "Ik heb nog nooit van een bouwstop gehoord. Wij zijn altijd doorgegaan en zijn geen één moment gestopt."

Gemeente Alkmaar
"Gemeente Alkmaar heeft het proces van de bouw continu en zorgvuldig gemonitord en daar waar noodzakelijk is de gemeente met de aannemer in gesprek gegaan (informeel en formeel) en gewezen op zijn/haar verantwoordelijkheid."

De gemeente Alkmaar bevestigt dat er begin september 2005 een bouwstop was die 'iets langer dan maand' heeft geduurd. De bouwstop werd opgelegd voor het hele stadion. Het is nog onbekend waarom de bouwstop na deze periode werd opgeheven.

Bureau Broersma
Volgens Andries Boersma is het dossier van de gemeente niet compleet genoeg om een volledige conclusie te trekken. Er zouden nog meer brieven zijn tussen de gemeente en Broersma die wel een volledig beeld geven.

Broersma zegt zich destijds geïrriteerd te hebben. "Irritaties aan de aannemer die zich niets aantrok van alle bezwaren en opmerkingen die er waren over de ingediende stukken. Ook het voortdurend op het laatste moment stukken overleggen met tal van wijzigingen heeft tot irritatie geleid."

De directeur benadrukt dat uiteindelijk alle stukken wel goedgekeurd zijn en dat is voldaan aan de vergunningseisen. Bovendien, zo stelt hij, worden bij zo'n groot project altijd talloze brieven geschreven om het gezag van de overheid te benadrukken. "Daar staan nooit complimenten in, maar altijd kritische vragen. Die vragen kunnen relevant zijn maar ook ingegeven zijn door onbekendheid met onderlinge verbanden binnen een project. Bij dit project heb ik slechts herinnering aan de correcte houding van de behandelende ambtenaar."